«رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ابتدای سخنان خود در این نشست صمیمانه با اساتید دانشگاه‌ها، محققان، پژوهشگران و صاحبنظران فناوری هسته‌ای کشور گفت: مایلم از میزبان و دوست خوبم، آقای محمد اسلامی، معاون محترم رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران بابت این دعوت تشکر کنم. همچنین از همکارانم در وزارت امور خارجه و نیز سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در وین و نیز همه شما حضار سپاسگزارم.
سخنان جناب آقای دکتر کریمی ثابت رئيس انجمن هسته‌ای ایران در اين نشست
بسم الله الرحمن الرحیم
جامعه علمی هسته‌ای ایران؛ مفتخر به گذشته، امیدوار به آینده
عرض سلام و ادب احترام دارم خدمت شما اساتید فرهیخته، همکاران ارجمند و میهمانان گرامی
بسیارمفتخرم در این جلسه که مزین به حضور فرهیختگان گرانقدر حوزه هسته ای کشور است به عنوان رئیس انجمن هسته ای ایران به نمایندگی از جامعه پر افتخار هسته‌ای کشور، به ارائه توضیحاتی بپردازم. ضمن تشکر از معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی، جناب آقای مهندس اسلامی، بابت مساعدت در برگزاری این جلسه، لازم می‌دانم تا به مهمان ویژه مراسم جناب آقای گروسی خوشامد گفته و برای ایشان سفری مفید، راهگشا و موفقیت آمیز برای کشور عزیزمان و آژانس بین المللی انرژی اتمی، را آرزو می‌نمایم.
مایلم یک اشاره مختصری به تاریخ علوم و فنون هسته‌ای در ایران داشته باشم. شاید کمتر کسی اطلاع داشته باشد که پیشینه فعالیت‌های ایران در زمینه علوم و فنون هسته‌ای با آموزش چند متخصص ایرانی در دهه 1305 تا 1315 شمسی (مطابق با دهه 30 میلادی) در دانشگاه‌های برتر دنیا آغاز شد. با بازگشت چند تن از فارغ التحصیلان دانشگاه های خارجی به کشور، فعالیت‌های این حوزه با آموزش در دانشگاه‌های ایران با محوریت دانشگاه تهران دنبال شد. در سال ۱۳۳۵ شمسی (مطابق 1956میلادی) به همت جامعه علمی آن زمان و با همکاری ایالات متحده آمریکا، نمایشگاهی با نام اتم برای صلح در دانشگاه تهران برپا شد. این نمایشگاه را می‌توان نقطه عطف اولیه برای پیگیری جدی‌تر فعالیت های آموزشی و پژوهشی در حوزه علوم و فنون هسته‌ای در ایران دانست.
به دنبال این رویداد، احداث مرکز اتمی دانشگاه تهران و ایجاد زیرساخت هایی مهم نظیر راکتور تحقیقاتی تهران و سایر آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، مقدمه رسیدن به نقطه عطف دیگری بود که همان تاسیس سازمان انرژی اتمی ایران در سال 1353(مطابق 1374میلادی) است.
دقیقاً یک سال پس از تاسیس سازمان انرژی اتمی، جمعی از اندیشمندان و متخصصین دانش هسته‌ای کشور، نسبت به ثبت انجمن علمی مستقل به نام انجمن هسته ای ایران اقدام کردند که هم اکنون از قدیمی‌ترین انجمن های علمی کشور است. به نحوی که با بیش از 47 سال قدمت، می‌توان انجمن هسته‌ای ایران را در کنار انجمن‌های هسته‌ای اروپا و انجمن هسته‌ای جهانی از با سابقه ترین انجمن‌های هسته‌ای در دنیا به شمار آورد.
پس از وقفه‌ای کوتاه که ناشی از شرایط انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در سال 1979 بود، فعالیت‌های هسته ای ایران، مجدداً از سر گرفته شد. بدون شک، مهمترین نقطه عطف توسعه فعالیت های هسته ای بعد از انقلاب را (که البته، صرفا مختص این حوزه نبوده است،) باید توسعه تحصیلات دانشگاهی بخصوص تحصیلات تکمیلی در رشته های مختلف علوم پایه و مهندسی دانست. سرمایه انسانی با ارزش ترین و بزرگ ترین دارایی هر سازمان و کشوری محسوب می شود. امروزه، توسعه سرمایه انسانی یا به عبارتی افزایش کمی و کیفی نیروی کار و دانش نهادینه شده در حوزه علوم و فنون هسته ای است، که کشور را به مرحله ای رسانده که با وجود فراز و نشیب های متعدد، دارنده چرخه کامل و بومی سوخت هسته‌ای، برخوردار از مزایای کاربرد پرتوها در زمینه های پزشکی، صنعتی و کشاورزی و پیشرو در استفاده از فناوری هسته‌ای در منطقه غرب آسیا می‌باشد.
شاید اشاره به آماری مختصر در این زمینه، وضعیت حال حاضر را بهتر نشان دهد. هم اکنون که با شما صحبت می‌کنم، انجمن هسته ای ایران به عنوان یک سازمان مردم نهاد علمی در این حوزه، بیش از 1000 عضو دارد؛ که 30 درصد اعضاء آن را بانوان و حدود 60 درصد اعضاء انجمن را کارشناسان ارشد و دکترای حوزه های مختلف علوم و فنون هسته ای تشکیل می‌دهند. در بیست و نهمین کنفرانس هسته ای که در هفته گذشته در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، ما، پذیرای 375 مقاله از 840 نویسنده مختلف بودیم. این درحالی است که در سال‌های اخیر نیز کنفرانس های تخصصی‌تر نظیر پلاسما، شتابدهنده های ذرات و لیزر در کشور برگزار شده است. در کنار این کنفرانس ها مجلات معتبر داخلی و خارجی نیز، پذیرای مقالات متعدد در این حوزه از ایران هستند. آمار مقالات علمی در کنار آمار دانشجویان فارغ التحصیل در رشته های تحصیلات تکمیلی مرتبط با حوزه علوم و فنون هسته‌ای، بیانگر پیشرفت و رشد درون زای کشور در این حوزه می‌باشد. همچنین استقبال رو به رشد و اثرگذاری بانوان در حوزه‌های فناوری هسته‌ای در کنار سیاست‌های کلان حمایت از بانوان، موجب تشکیل هسته‌ی اولیه‌ی کمیته‌ی بانوان در انجمن هسته‌ای ایران گردید است؛ که در حال، طی کردن فرآیند‌های قانونی خود می‌باشد.
مسیری که تاکنون طی کرده‌ایم هموار نبوده و تحریم های غیرقانونی، ترورهای ناجوانمردانه، محدودیت‌های امنیتی و موانع مختلف دیگر، بر سختی راه افزوده است. اگرچه در ظاهر هموار بودن مسیر کار و تلاش، تسریع دهنده ی رسیدن به موفقیت هاست؛ اما تجربه و تاریخ ثابت کرده است که موفقیت‌هایی که در پی تحمل سختی‌ها و عبور از موانع سخت به دست می‌آیند به اندازه‌ی بزرگی موانع و سختی‌ها، شیرین و ماندگار می‌باشند.
از طرف دیگر نیز، با تنوع پروژه‌های مختلف و همگرا در سازمان انرژی اتمی به عنوان متولی اصلی این حوزه مواجهیم. پروژه هایی که موفقیت در آن‌ها ملزم به همکاری سایر مراکز علمی کشور و حتی بین‌المللی می‌باشد.
اما اینجانب، مهمترین نمود نقطه عطف حال حاضر را، در توجه به اکوسیستم نواوری و توسعه شرکت‌های خصوصی دانش بنیان در این حوزه می‌دانم. به نحوی که در آینده نزدیک نوید صادرات محصولات و خدمات در زمینه علوم و فنون هسته ای را شاهد خواهیم بود.
جناب آقای گروسی و میهمانان عزیز!
همچون شعار و هدف آژانس که در عبارت ” اتم برای صلح و توسعه” خلاصه شده است، دکترین جمهوری اسلامی نیز بر پایه عبارت “انرژی هسته ای برای همه و سلاح هسته‌ای برای هیچ کس” استوار است. این خطی‌مشیِ منطقی و قطعی، بارها توسط عالیترین مسئولان ایرانی مورد تاکید بوده و جامعه علمی کشور که در این جلسه نمایندگانی از ایشان را ملاقات می‌کنید، این دکترین را عمیقاً باور داشته و پایند به آن هستند.
در اینجا می‌خواهم اشاره‌ای به اهمیت ترسیم اهداف توسعه پایدار، برای ایران را داشته باشم. همانطور که می‌دانیم و در اسناد آژانس بین المللی انرژی اتمی اشاره شده است، حوزه علوم و فنون هسته ای در بیش از نیمی از اهداف 17 گانه توسعه پایدار، نقش مستقیم و غیر قابل انکاری را دارد. به عنوان مثال اجازه دهید به آماری که مسیر ما در آینده را تا حد زیادی مشخص می‌کند، اشاره کنم.
ایران جزء 20 کشور اول دنیا در نیاز به مصرف برق است. در حال حاضر مصرف برق ما حدود 70 هزار مگاوات است. این درحالی است که میانگین رشد مصرف برق در سال‌های اخیر 5 درصد بوده است. با ادامه این روند، در دو دهه آینده، ناگزیر به تامین برق به میزان 150 هزار مگاوات هستیم. نیاز به توضیح اضافی نیست که تامین حداقل 10 درصد این میزان از طریق نیروگاه‌های هسته ای یک ضرورت است. البته بسیاری از صاحبنظران در ایران بواسطه لزوم توجه جدی به موضوعاتی همچون مقابله با تخریب محیط زیست و تغییرات اقلیمی و نیز افزایش سهم انرژی قابل اطمینان در سبد انرژی کشور، هدف گذاری 25 درصد را مطلوب می‌دانند. با فرض همان 10 درصد، ما نیازمند توسعه 15 برابری میزان تولید برق هسته ای دردو دهه آینده هستیم. در غیر این صورت باید منتظر مشکلاتی همچون مشکلات کنونی کشورهایی نظیر پاکستان، عراق و لبنان، که هم اکنون دچار کمبود جدی برق هستند؛ باشیم.
در حوزه توسعه کاربرد پرتوها در پزشکی، کشاورزی و صنعت، با وجود فعالیت‌ها و سوابق ارزنده، بخصوص در تامین رادیودارو‌ها، همچنان با نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم. همانطور که می‌دانیم کشور ایران، بیش از 1 درصد از جمعیت دنیا و 1 درصد از وسعت خشکی های جهان را داراست. بنابر این، هدف گزاری اولیه برخورداری از 1 درصدی از سهم کاربرد پرتوها در زندگی مردم نسبت به کل جهان، در افق 20 ساله منطقی و قابل دسترس است.
جناب آقای مهندس اسلامی و همکاران ارجمند جامعه علمی هسته ای کشور عزیز ما!
انجمن هسته ای ایران که در پیشنیه فعالیت خود مفتخر به همکاری با دانشمندان شهید و گرانقدری، همچون دکتر مجید شهریاری، دکتر محسن فخری زاده و دکتر مسعود علی محمدی می‌باشد، تاکنون سعی کرده تا در کنار نهادهای دولتی، نقش ارزنده‌ای در بهبود شاخص‌های توسعه انسانی در حوزه علوم و فنون هسته ای را برعهده گیرد. به عنوان مثال برگزاری 29 دوره کنفرانس ملی هسته ای، 1 دوره کنفرانس بین‌المللی، همکاری در برگزاری ده ها کنفرانس، دوره آموزشی، جشنواره و نشست تخصصی در حوزه های شتابگرهای ذرات، پلاسما، راکتورهای تحقیقاتی، محاسبات هسته‌ای، کاربرد پرتوها و غیره و پیاده سازی انواع برنامه های ترویجی در سطح دانشجویی و دانش‌آموزی، تنها اشاره‌ای به نقش انجمن هسته‌ای در اکوسیستم علوم و فنون هسته ای در کشور می‌باشد.
در اینجا بر خود لازم می‌دانم از زحمات اعضای هیئت مدیره، همکاران سختکوش و اعضای انجمن در همه ادوار تشکر و قدردانی نمایم.
هم اکنون، انجمن هسته‌ای ایران ، نیازمند و آماده پذیرش مسئولیت‌ها، کارکردها و برنامه های جدید است. توسعه ارتباط و تعامل با نهادهای بین‌المللی با هدف دیپلماسی علمی، نقش آفرینی در احصاء و نظارت بر استانداردهای فنی و ایمنی بواسطه ماهیت مستقل انجمن، تولید محتواهای ترویجی هدفمند و به‌روز و ایفای نقش مشاور در آینده پژوهی فعالیت های سازمان، از مهمترین مواردی است که در کنار فعالیت های پیشین، در حال برنامه ریزی می‌باشد.
ضمن تشکر مجدد از شما عزیزان، مایلم چند جمله ای را خطاب به میهمان ویژه این مراسم، عالی جناب گروسی، تقدیم نمایم.
جناب آقای گروسی!
شما تاکنون با مسئولان مختلف ایرانی جلسه و تبادل نظر داشته‌اید، اما شاید این اولین بار باشد که شنونده صحبت‌های اینجانب به نمایندگی از جامعه علمی هسته‌ای ایران در چنین مراسمی باشید.
ما دشواری های اداره یک نهاد حساس بین‌المللی مانند آژانس انرژی اتمی را بخوبی درک می‌کنیم. بر خود لازم می‌دانیم تا از همکاری‌های فنی و علمی آژانس که از گذشته تا کنون ادامه داشته است تشکر و قدردانی نماییم. جامعه علمی شاهد یک نمونه کمک ارزنده آژانس در اوج همه گیری کویید 19 بود که به یکی از مراکز تحقیقاتی ما (انستیتو پاستور ایران) صورت گرفت. ما دشواری ناشی از سیاست‌های انحصارطلبانه‌ی بعضی از کشورها که موجب گردیده بخش عمده ی فعالیت‌های نظارتی آژانس سهم کشور عزیزمان باشد را هرچند ناعادلانه، ولی درک می کنیم؛ چرا که بیش از از ۴۰ سال است که ایران مستقل استانداردهای دوگانه حاکم در روابط بین الملل را بر اثر اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه تجربه کرده است.
لیکن،جامعه علمی هسته‌ای ایران، استانداردهای دوگانه در عرصه بین‌المللی را به وضوح مشاهده می‌کند. عدم محکومیت شفاف و همه گیر، ترور دانشمندانی که اغلب دوستان ما بوده اند، برای ما بسیار آزاردهنده و باعث تاسف است. عمیقاً مایلم به شما عرض کنم که اتفاقاتی نظیر این موارد، شاید دشواری‌هایی در مسیررشد تعالی ما ایجاد کند، اما روحیه ایرانی‌ها بگونه‌ای است که چنین رویدادهایی، آن‌ها را مصمم تر و خود ساخته تر می‌کند. امروز شاگردان دکتر شهریاری، دکتر علی محمدی و دکتر فخری زاده، در مجموع کارکرد بالاتری از تک تک ایشان را برای کشور ما ایفا می‌کنند. شلیک به دانشمندان در هر کجای دنیا شلیک به ساحت مقدس علم و دانش، شلیک به حقوق بشر و شلیک به همه ارزش‌های والای انسانی و تهدیدی جدی برای همه جوامع است. لذا از همه نهاد ها، انتظار موضع گیری مناسب و متناسب با ماموریت آن‌ها را داریم.
در پایان از طرف انجمن هسته‌ای ایران، آمادگی خود برای انعقاد تفاهم نامه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سطح مناسب را اعلام می‌دارم. مواردی همچون؛ تعریف ساندویچ پروگرام های آموزشی برای نیروی انسانی کشورهای کمتر برخودار منطقه در ایران، حمایت معنوی آژانس در برگزاری کنفرانس‌ها و دوره‌های آموزشی بین‌المللی و استفاده از تجربیات آژانس در ارتقاء فعالیت‌های کمیته تخصصی بانوان انجمن، می‌تواند از جمله پیشنهادات همکاری میان انجمن هسته ای ایران و آژانس باشد.
در انتها از جنابعالی و معاون محترم رئیس جمهور و رئیس محترم سازمان انرژی اتمی و همه حضار گرانقدر برای زمانیکه در اختیار بنده گذاشته اید سپاسگزارم و امیدوارم این جلسه صمیمانه سرآغاز نقطه‌ی عطف جدیدی در علوم و فنون هسته‌ای کشورمان باشد.
جواد کریمی ثابت
رئیس انجمن هسته ای ایران
© تمامی حقوق این سایت برای انجمن هسته‌ای ایران محفوظ است.
